KOOPERATİFÇİLİK İPEK YOLU İLE YENİDEN CANLANIYOR MU?
Vedat SADİOĞLU/ Araştırmacı Yazar (vsadioglu1960@hotmail.com)
Giriş Asya ile Avrupa arasındaki mal taşımacılığında ‘Bir Kuşak Bir Yol’ (Tarihi İpek Yolu) Projesi, maliyet ve zaman açısından en güvenli rota olarak nitelendiriliyor.
Türkiye bu projede, ‘Orta Koridor’ denilen bölümde yer alıyor. Orta Koridor, Türkiye’den başlayarak, demiryolu ve karayolu bağlantılarıyla Çin’e ulaşıyor.
Bu koridor, Türk ihracatçılarına 10 günde 5 ülkeye erişim imkânı sağlıyor. Nitekim 2020 yılında Çin’e gönderilen ilk ihracat treni iki kıta, iki deniz ve beş ülkeyi (Türkiye, Gürcistan, Azerbaycan, Kazakistan, Çin) geçerek Çin’in Xian şehrine ulaştı.
Türkiye ile Çin arasında, ‘İpek Yolu Ekonomik Kuşağı ve 21. Yüzyıl Deniz İpek Yolu ile Orta Koridor Girişiminin Uyumlaştırılmasına İlişkin Mutabakat Zaptı’, 14 Kasım 2015 tarihinde imzalandı.
İpek Yolu, sadece mal taşımacılığında değil, hizmet, lojistik, tarım ve güvenli gıda temininde de işbirliği yapılmasını gerekli hale getirmiştir.
Türkiye ve Çin Halk Cumhuriyeti, aralarında ortak bir çalışma yaparak, her iki ülkenin kooperatifleri arasında iş birliği ve güç birliği oluşturma kararı da almıştır.
Türkiye ile Çin, kooperatifçiliğin tüm alanlarında daha etkin işletilmesi anlamında işbirliği protokolleri düzenlemişlerdir.
Çin Halk Cumhuriyeti Tedarik ve Pazarlama Kooperatifleri Ulusal Birliği (CHINA-COOP) ile Türkiye Milli Kooperatifler Birliği (TÜRKİYE KOOP) arasında imzalanan anlaşmayla, iki ülke kooperatiflerinin uluslararası alanlarda güç birliği yapılmasına yönelik adımlar böylece atılmış oldu.
Türkiye Ve Çin Halk Cumhuriyeti Arasındaki İşbirlikleri
‘Eski İpek Yolu’, medeniyetlerin gelişimine ve birbirleriyle olan etkileşimine büyük katkılarda bulunmuştur.
Yaşanan gelişmeler sonucunda önemini kaybeden İpek Yolu’nu canlandırmak için birçok proje tasarlanmış ancak hayata geçirilememişti.
2013 yılında Çin Halk Cumhuriyeti Devlet Başkanı Xi Jinping, Asya’yı Avrupa ve Afrika başta olmak üzere diğer bölgelere bağlamayı amaçladığı ‘’Kuşak ve Yol İnisiyatifi’’adlı girişimini dile getirmiştir.
İnisiyatif, katılımcı ülkeler adına ekonomi, politika, kültür ve teknoloji değişimi açısından birçok avantaj sunmaktadır.
Çin’in başlattığı bu inisiyatif zamanla dikkatleri üzerine toplamış ve büyük ilgi görmüştür.
Türkiye’nin de dâhil olduğu birçok ülke inisiyatife olumlu yaklaşarak destekleyicisi olmuştur. Bu makalenin temel amacı ‘Kuşak ve Yol İnisiyatifi’nin, Türkiye-Çin ilişkilerine ekonomik açıdan sunduğu fırsatları ve imkânları analiz etmek olacaktır.
Kuşak ve Yol İnisiyatifi’nin Türkiye’nin ekonomi güvenliğine etkileri incelenirken; iki ülke arasında var olan ilişkilerin geliştirilmesi ve ‘Kazan-Kazan’ mantığıyla ortaya çıkacak fırsatların değerlendirilmesi de ele alınacaktır.
Çin Halk Cumhuriyeti ile Türkiye Kooperatifler Birliği arasında 2014 yılındaki toplantıda, iki ülke arasında protokol sözleşmesi imzalandı.
İmzalanan sözleşmeyle, kooperatiflerin evrenselliğinin fiili iş yapış biçimlerine ve güç birliğine dönüşebileceği ifade edildi. “Dünyanın geleceğinde güvenli gıda temini ve kaynakların doğru kullanımı anlamında kooperatiflere büyük görevler düşmektedir” düşüncesi prensipte kabul edildi. ‘
Kooperatifçiliğin Evrensel İlkeleri’ benimsenmiş ve yaşama geçmiş örgütlü bir yapı olduğu vurgulandı. Gelecekte, kooperatiflerin üretimdeki, satıştaki ve pazarlamadaki etkinliğinin bugünkünden çok daha ileride olacağı, bu anlamda ‘İpek Yolu’nun öneminin daha da artacağı belirtildi.
Çin’de oluşan yeni sınıfın Batı tipi tüketime yatkın olduğu ve bu nedenle tüketim alışkanlıklarının değiştiği bir gerçektir.
Örneğin Çin’de zeytinyağı tüketimine ilgi artmaktadır. Çin’in yıllık zeytinyağı ithalatı yaklaşık 45 bin ton civarındadır.
Türkiye’nin Çin’e zeytin ve prina yağı satışı da önemli ölçüde artmıştır. 2010/2011 döneminde 354 ton olan satış, 2011/2012 döneminde 833 tona yükseldi.
Çin, tüm zeytin ve prina yağı ithalatının %2’sini Türkiye’den yaptı. Türk zeytinyağı satışlarının Çin pazarında artırılabilmesi için öncelikle ülke imajının yükseltilmesi gerekir. Ayrıca, Türkiye’nin önemli bir üretici olduğunun tüketicilere aktarılması gerekir.
Çin ACFSMC(All China Federation of Supply and Marketing Cooperatives) başkanı Wang Xiu, Batı dünyasına karşı Çin Halk Cumhuriyeti’nin alternatif olmayı amaçladığını bildirdi. Bu anlamda, Asya’yı Avrupa’ya bağlayan Türkiye’nin çok önemli bir ülke konumunda olduğunu ileri sürdü.
Wang Xiu, eski İpek Yolu’nun yeniden canlandırılmasının önemine işaret ederek, “ Çin Halk Cumhuriyeti’nin İpek Yolu’nu yeniden canlandırılmak istediği noktada Türkiye büyük önem arz ediyor.
Bu nedenle, iki ülke arasındaki ilişkileri geliştirmeliyiz. İki ülkenin kooperatif örgütleri bir araya gelerek, işbirliğinde öncü olabilirler” dedi.
Bu bağlamda, Türkiye ile Çin Halk Cumhuriyeti kooperatif birlikleri arasındaki ikinci toplantı 2015 yılında Türkiye’de yapıldı ve bu toplantıların her yıl düzenli olarak gerçekleştirilmesine karar verildi.
Türkiye Milli Kooperatif Birliği’nin Çalışmaları
2014 yılında Çin Tedarik ve Pazarlama Kooperatifleri Ulusal Federasyonu’nun davetlisi olarak Çin Halk Cumhuriyetine giden 13 kişilik TÜRKİYE KOOP heyeti, Çin tarafı ile bir çerçeve protokolü imzalamıştı.
Bu protokol çerçevesinde 9/13 Eylül 2015 tarihleri arasında Türkiye’yi ziyaret eden en üst düzey Çin heyeti, 10 Eylül tarihinde dış alım-dış satım kapasitesi olan kooperatif birliklerinin üst düzey yöneticileri ile Ankara’da bir toplantı yaptı.
Toplantıya katılan üst düzey kooperatif ve birlik yöneticileri toplantı sırasında sergilenmek üzere dış satıma uygun, markalı ve kalitesi belgelenmiş ürünlerinden örnekler getirdiler.
Çin Halk Cumhuriyeti’nin en büyük kooperatif örgütü ve devlet işletmelerinden sonra gelen ikinci büyüklükteki ekonomik işletmesi Çin Tedarik ve Pazarlama Kooperatifleri Ulusal Federasyonu (CHINA COOP), TÜRKİYE KOOP’a gönderdiği yazıda, Uluslararası Kooperatif Ürünleri Fuarı adı altında bir e-ticaret ortamı yarattıklarını bildirmiştir.
Bu platforma Türkiye’den Çin’e mal satmak isteyen kooperatiflerin ürünlerini internet üzerinden tanıtma olanağı yarattıklarını ve bu yolla ürünlerini Çin tüketicisine satabileceklerini duyurmuştur.
Çin Tedarik ve Pazarlama Kooperatifleri Ulusal Federasyonu’nu (ACFSMC) temsilen Başkan yardımcılarından Yang Rui’nin başkanlığında 6 kişilik bir heyet, 15/18 Eylül 2018 tarihleri arasında Türkiye’yi ziyaret etti.
Ziyaretin amacı, Çin Halk Cumhuriyeti ile ticaret yapabilecek kooperatif kuruluşlarını yakından tanımak ve satın alınılabilecek Türk kooperatif ürünleri hakkında bilgi sahibi olmaktı. Ayrıca Pekin’de sanal olarak düzenlenen kooperatif ürünlerini tanıtmayı amaçlayan sergide Türk ürünlerinin nasıl tanıtılacağı konusunu görüşmeler yapıldı.
2014 yılında başlayan ve 2015 yılında Türkiye Milli Kooperatifler Birliği ile ACFSMC arasında, ortak bir iyi niyet protokolü imzalayan iki ülke kooperatif ürünlerinin pazarlanmasına dönük adım giderek artmaktadır.
20,592 kooperatif işletmesi olan ve 3,4 milyon insana istihdam yaratan Çin Tedarik ve Pazarlama Kooperatifleri Ulusal Federasyonu, Çin Halk Cumhuriyetinde kamu sektöründen sonra gelen ikinci büyüklükte iş hacmine sahip olup, yıllık cirosu toplam 712,8 milyar doları bulmaktadır.
Çin, tarihi İpek Yolu vasıtasıyla Türkiye ile olan ticaretini geliştirmek istiyor. ‘Bir Kuşak Bir Yol’ projesiyle gerçekleştirmek isteği inisiyatifin içerisinde, Türkiye’deki kooperatiflerle irtibat kurmak da vardır.
Çin devleti bunu, Çin Tedarik ve Pazarlama Kooperatifleri Ulusal Federasyonu aracılığıyla gerçekleştirmek amacındadır.
Çin Tedarik ve Pazarlama Kooperatifleri Ulusal Federasyonu CHINA COOP, Türk kooperatif ürünlerini Çin’de tanıtmak istiyor.
Bu program çerçevesinde 11 Eylül 2015 tarihinde CHINA COOP, Pankobirlik’te ve Konya Şeker’in Çumra üretim tesislerinde incelemelerde bulunulmuştur.
Siyah İncir Ve Kurutulmuş Mandalina Çin’e Açılıyor
Türkiye ile Çin Halk Cumhuriyeti arasında iş birliğini geliştirme çalışmaları çerçevesinde, Çin Tedarik ve Pazarlama Kooperatifleri Ulusal Federasyonundan (ACFSMC) bir heyet, ülkemizi ziyaret ederek ikili görüşmelerde bulundu. Toplantıya, Çin Federasyonu’nu temsilen 6 kişilik bir heyet katıldı.
Çin Halk Cumhuriyeti ile ülkemizdeki kooperatifler arasında işbirliğini geliştirmek için Ankara’da toplantı düzenlendi.
Çin Tedarik ve Pazarlama Kooperatifleri Ulusal Federasyonu (ACFSMC) ile görüşmelere, ülkemizi temsilen Ticaret Bakanlığı Bakan Yardımcısı, Kooperatifçilik Genel Müdürü ve Türkiye Milli Kooperatifler Birliği Başkanı katıldılar.
Ülkemiz kooperatifçiliğini anlatmak üzere,
Türkiye Tarım Kredi Kooperatifleri Birliği,
Gülbirlik,
Marmarabirlik,
Trakya Birlik,
Tariş Zeytinyağı Üzüm ve İncir Tarım Satış Kooperatifleri,
Fiskobirlik ile Pankobirlik’in başkanları ve temsilcilerinin yanı sıra, KÖY-KOOP başkanı da hazır bulundu.
Daha sonra Çin Tedarik ve Pazarlama Kooperatifleri Ulusal Federasyonundan (ACFSMC) bir heyet, KÖY-KOOP ile ikili bir görüşme yaptı.
KÖY-KOOP Başkanlığı, Çin heyetinin, KÖY-KOOP standında yer alan “Kurutulmuş Seferihisar Mandalinası”nı çok beğendiklerini söylediler.
Birlik, kurutulmuş mandalinanın bir inovasyon ürünü olarak Çin pazarında yer bulabileceğini bildirdi.
Çin heyetinin ülkemizdeki tarımsal üretim potansiyelini tanımak ve ürünlerimizin kooperatifler aracılığıyla Çin’e nasıl pazarlanabileceğiyle ilgili bilgiler almak için geldiklerini vurgulayan KÖYKOOP başkanı, “Çin, işbirliğini artırarak ürünlerimizi tanıtabileceğimiz önemli bir pazar.
Pazarlama konusunda özellikle “e-ticaret” başta olmak üzere, Çinli mevkidaşlarımızdan öğreneceğimiz birçok yeni bilgi var” dedi.
Bu toplantıda, hem tarımsal ürünler hem de kooperatiflerin pazarladığı tarımsal girdilerle ilgili nasıl alışveriş yapabileceğine dair önemli görüş ve öneriler yer aldı.
Ürünleri tanıtan sunumların ardından, kooperatiflere ait stantları gezen Çin heyetinin,KÖYKOOPstantında gördükleri ve tattıkları “Bursa Siyah İncirini” de çok sevdiklerini belirttiler.
KÖY-KOOP başkanı, “Bursalı ortaklarımız tarafından üretilip hem iç pazara sunulan, hem de dünyanın dört bir tarafına ihraç edilen ‘Bursa Siyahı’ olarak da bilinen siyah inciri gören Çin heyeti çok şaşırdı.
Nasıl yendiğini bile bilmeden inciri tattılar ve bu lezzet karşısında büyük bir şaşkınlık ve hayranlık duydular.
Çin heyeti, bu farklı incirin Çin’e gönderilmesinin mümkün olup olmadığını sordular. Çinli dostlarımıza istedikleri takdirde, Türkiye’den 2 gün içerisinde uçak ile taze olarak siyah incir ulaştırabileceğimizi ve raf ömrünün 15 gün olduğunu anlattık.
Onların bu sağlıklı ve faydalı meyveden mahrum kalmalarını istemediğimizi belirttik” dedi. Çin’deki kooperatiflerle işbirliği yaparak Türk kooperatif ürünlerinin Çin pazarında tanıtılmasının öncelikli hedefleri olduğunu belirten KÖY-KOOP, önümüzdeki yıllarda Çin’e yapılacak olan ziyaretlerde KÖY-KOOP’un, ortaklarının ürettiği tüm ürünlerden örneklerle gideceğini ve Çin’de Türk ürünlerinin tanıtılması adına, ortaklarımızın üretmiş olduğu ürünlerin sanal ticaret sitelerinde yer alması için çalışmalar yapacaklarını bildirdi.
Ülkelerinde kurutulmuş meyve sektörünün çok büyük olduğunu, kurutulmuş mandalinanın ve incirin bir inovasyon ürünü olarak Çin pazarında yer bulabileceğini ve bununla ilgili ortak adımlar atmamız gerektiğini belirttiler.
Sonuç Ve Öneriler
2014 yılında başlayan, Türkiye Milli Kooperatifler Birliği ile Çin Tedarik ve Pazarlama Kooperatifleri Ulusal Federasyonu (ACFSMC) arasında ortak bir iyi niyet protokolü imzalayan iki ülkenin, kooperatif ürünlerinin pazarlanmasına dönük adımları giderek artmalıdır.
Ankara’da dış ticaret kapasitesi olan tüm kooperatif birliklerinin temsilcilerinin, ürünlerinin örneklerini de sergileyebilmeleri için kolaylıklar sağlanmalıdır.
Ticaret Bakanlığı Kooperatifçilik Genel Müdürlüğü’nün de katılacağı toplantılar yapılmalıdır.
Böylece, hem tüm kooperatif kuruluşlarımızın temsilcileri ile Çin heyetini tanıştırılmış, hem de aynı anda kooperatif ürünleri konusunda kendilerine görsel ve açıklamalı bilgi sunumu yapılmış olacaktır.
Türkiye ile Çin arasında, ‘İpek Yolu Kuşağı’nın Orta Koridor Girişiminin Uyumlaştırılmasına İlişkin Mutabakat Zaptının Onaylanması Tasarısı’ birçok düzenlemeleri de içermektedir.
Bunların içinde özellikle; Fon İşbirliği, devlet ve sosyal kooperatif sermayesi de dâhil olmak üzere özellikle Asya Altyapı ve Yatırım Bankası, İpek Yolu Fonu ve diğer hükümet fonları, piyasa işlemleri, yardım fonları, uluslararası ve sosyal fonlar aracılığıyla bu programlara yatırım ve finansman desteği sağlanmaktadır.
Ülkemizdeki kooperatif birliklerinin de bu fonlardan yararlandırılması sağlanmalıdır.
Kaynakça
- ‘İstanbul Ticaret Gazetesi’, Sayı: 3155, Tarih: 9 Nisan 2021, İTO Yayını, İstanbul.
- https://sosyalekonomi.org/kooperatiflerin-gelecek-vizyonu(Erişim Tarihi: 22.04.2021).
- https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/883993(Erişim Tarihi:22.04.2021).
- http://www.turkey.coop/haberdetay/TURKIYE-KOOP–Cin-Tedarik-ve-PazarlamaKooperatifleri-Ulusal-Federasyonu-ust-duzey-yoneticileri-ile-Turk-Kooperatiflerinin-yoneticilerinibir-araya-getiriyor(Erişim Tarihi:22.04.2021).
- http://www.turkey.coop/haberdetay/Cin-Kooperatif-Heyeti-Turkiyeye-Geliyor(Erişim Tarihi:22.04.2021).
- http://www.gercekizmir.com/haber/-Kurutulmus-mandalina-Cin-e-aciliyor(Erişim Tarihi:22.04.2021).
- http://www.tariszeytinyagi.com/www.tariszeytinyagi.com(Erişim Tarihi:22.04.2021).
- https://iktibasdergisi.com/2018/01/12/bir-kusak-bir-yol-projesi-nedir(Erişim Tarihi:22.04.2021).
- https://tr.wikipedia.org/wiki/Bir_Kuşak,_Bir_Yol(Erişim Tarihi:22.04.2021).
- https://www.tobb.org.tr/BilgiErisimMudurlugu/Sayfalar/Kurulan Kapanan Sirketistatistikleri (Erişim Tarihi:30.04.2021).
- https://www.koykoopizmir.com(Erişim Tarihi:30.04.2021).
- https://www.lojiport.com/ilk-ihracat-treni-cine-ulasti(Erişim Tarihi:30.04.2021).
- https://www.hurriyet.com.tr/ekonomi/cinliler-zeytinyagini-silip-supurdu(Erişim Tarihi:07.05.2021). • https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file(Erişim tarihi:07.05.2021).
- https://www.utikad.org.tr/Detay/Sektor-Haberleri/13643/turkiye-ve-cin-den-yeni-ipekyolu-hamlesi(Erişim Tarihi:09.05.2021).
- https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2017/03/20170308-28.pdf(Erişim Tarihi:09.05.202
Kaynak: Karınca eylül/2021-1017 sayı