İlgili Yazılar
KOOPERATİF YÖNETİM VE DENETİM KURULU ÜYELERİ İÇİN GETİRİLEN EĞİTİM ŞARTI DÜZENLEMELERİ
Özdem SATICI TOPRAK/Ticaret Başmüfettişi, Ticaret Bakanlığı
I – Giriş
Yönetim Kurulu, kanun ve ana sözleşme hükümleri içinde kooperatifin faaliyetini yöneten ve onu temsil eden icra organı; denetçiler ise genel kurul namına yönetim kurulunun işlem ve hesaplarını denetleyen organdır. Bu nedenle kooperatifin başarısı ve amacına ulaşması bakımından yönetim kurulu üyeleri ile denetçilerin kooperatifçilik alanında belirli bir bilgi birikimine sahip olmaları önem taşımaktadır. Bu bağlamda, ülkemizde kooperatifçiliğin temel yasası olan 1163 sayılı Kooperatifler Kanunu’ndaki eksikliğin giderilmesi amacıyla 21/10/2021 tarih ve 7339 sayılı yasayla kooperatiflerin asil ve yedek yöneticileri ile denetçileri için eğitim zorunluluğu getirilmiş; anılan yasanın verdiği yetkiye dayanılarak hazırlanan “Kooperatifçilik Eğitimi Yönetmeliği” ise 14/01/2022 tarih ve 31719 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir.
II – Eğitime Tabi Kooperatifler, Eğitimin Şekli Ve Süresi
- 1. Eğitime Tabi Kooperatifler ve Başvuru
Kooperatifçilik eğitimi tüm kooperatif yönetim ve denetim kurulu üyelerini kapsamamakta; bu eğitim için özellikle ortak sayısı ve/veya satış hasılatı bakımından bazı kriterlerin elde edilmiş olması gerekmektedir. (KK Md.55/3)
Anılan Yönetmeliğe göre, esnaf ve sanatkârlar kredi ve kefalet, tarım satış1 , tarım kredi ve pancar ekicileri kooperatifleri, inşaat ruhsatı alınmış ve ortak sayısı 50 veya daha fazla olan yapı, turizm geliştirme ve gayrimenkul işletme konularında faaliyet gösteren kooperatifler, ortak sayısı 50 veya daha fazla olan taşıma konularında faaliyet gösteren kooperatifler, faaliyet konusuna bakılmaksızın 20 milyon Türk lirası ve üstü net satış hasılatı olan kooperatifler2 ile faaliyet konusuna bakılmaksızın 1.000 ve daha fazla ortağı bulunan kooperatiflerin asil ve yedek yönetim ve denetim kurulu üyeleri eğitime tabi olacak ve seçilmeleri takiben en geç 9 ay içinde bu eğitimi tamamlayacaklardır. (Yön. Md.5/1-a,b,c,ç,d Md.6/1)
Kooperatiflere tüzel kişiler de ortak ve yönetici olabildiklerinden, tüzel kişinin temsilcisinin yönetim kurulu üyeliğine seçilmesi halinde bu kişiler de eğitim şartına tabi olacaklardır. (KK Md.55/4)
Diğer yandan, Kooperatifçilik Eğitimi Yönetmeliği’nin yayımlandığı tarihte görev süresi devam eden üyelerde, yapılacak ilk seçimlere kadar kooperatifçilik eğitim şartı aranmayacak ve 9 aylık eğitim süresi 31/12/2022 tarihine kadar seçilecek yönetim kurulu üyeleri ve denetçiler için bu tarihten itibaren başlayacaktır. (Yön. Geçici Madde 1/1)
Bu kapsamda, kooperatifçilik eğitimi alması gereken kişiler, verilecek eğitimin şekline göre istenilen bilgi ve belgeler ile birlikte eğitim sağlayıcıya başvuruda bulunacak ve kooperatifçilik eğitimi ücreti eğitim alan kişiler tarafından ödenecek, üyeler eğitim için ödedikleri ücret için kooperatife rücu edemeyeceklerdir. Dolayısıyla, eğitim ücreti yönetim ve denetim kurulu üyeleri tarafından karşılanacaktır. (Yön. Md.7)
Bununla birlikte, yönetmeliğin yayımlandığı tarih olan 14/01/2022 tarihine kadar Ticaret Bakanlığı’nca yürütülen Kooperatifçilik E-Sertifika Programını (KOOP-ES)3 tamamlayarak sertifika alanlar, kooperatifçilik eğitiminden Yönetmeliğin yayımı tarihinden itibaren 8 yıl süreyle muaf olacak, bu sürenin sonunda sertifika alanlar yenileme eğitimine katılacaklardır. (Yön. Geçici Madde 2/1)
- 2. Eğitimin Süresi ve Şekli
Anılan yönetmelikte kooperatif yöneticileri ve denetçileri için verilecek eğitim süresinin Ticaret Bakanlığı tarafından belirleneceği belirtilmiş ve eğitimin 30 ders saati temel konular ve 10 ders saati destekleyici konular olmak üzere her biri 50 dakikalık en az 40 ders saatinden oluşacağı ve eğitim süresinin en az 4/5’inin tamamlanmasının şart olduğu, ayrıca eğitimin yüz yüze yahut uzaktan eğitim şeklinde yapılabileceği ve Kooperatifçilik eğitimi konularının ilgili Bakanlıkların4 görüşü alınarak Ticaret Bakanlığı tarafından belirleneceği hüküm altına alınmıştır. (Yön. Md.8/1, 9, 10/1)
III. Eğitim Yetkisi Ve Belgelendirme
III. 1. Eğitim Yetkisi ve Eğitim Sağlayıcının Başvurusu
Kooperatifçilik eğitimi Ticaret Bakanlığı veya anılan Bakanlıkça yetkilendirilecek eğitim sağlayıcı tarafından verilecektir.
Bu bağlamda, eğitim sağlayıcı5 kooperatifçilik eğitimi vermek üzere Ticaret Bakanlığı’na yazılı olarak başvuracak ve eğitim programını, eğitim içeriğini, eğitim süresini, eğitim verecek uzman ve akademisyenlerin yeterliklerini kanıtlayacak özgeçmişleri, yüz yüze eğitim için kullanılacak fiziki ortamları, çevrimiçi eğitim için kullanılacak dijital programları, internet alt yapısına ilişkin bilgileri ve eğitim ücret tarifesini gösterir raporu başvurusuyla birlikte Bakanlığa sunacaktır. (Yön. Md.14)
Ticaret Bakanlığı’nca yapılacak değerlendirme neticesinde uygun görülen başvurular kabul edilerek Bakanlık ve Eğitim Sağlayıcı arasında imzalanacak protokol ile Eğitim Sağlayıcıya kooperatifçilik eğitimi verebilmesi için azami 4 yıl süre ile yetki verilecek; protokolün yürürlükte olduğu sürece ücret tarifesi, geçerli olacağı yıldan bir önceki yılın Aralık ayına kadar Bakanlığın bilgisine sunulacak; kooperatifçilik eğitiminin, Bakanlık tarafından verilmesi halinde, tahsil edilen eğitim ücret tutarları bütçeye gelir kaydedilecektir. (Yön. Md.14)
III. 2. Eğitim Sağlayıcının Yükümlülükleri
Eğitim Sağlayıcı; eğitim takvimini, programını ve kontenjanları belirlemekle, eğitimler için uygun yer, araç ve gereçlerin temin edilmesiyle, yaptıkları planla ilgili eğitim notlarını hazırlayıp programın başlamasından en az 15 gün önce Bakanlığa vermekle, programda belirtilen konuları işlemek ve konuların eğitime katılanlar tarafından dikkatle izlenmesini sağlayacak önlemleri almakla, eğitim programında yer alan konularda yeterli bilgi ve öğretme yeteneğine ve güçlü iletişim becerilerine sahip olan eğiticileri sağlamakla, her yıl ocak ayında bir önceki yıl içinde gerçekleştirdikleri eğitim faaliyetinin kapsamı ve içeriği konusunda Bakanlığa rapor sunmakla yükümlüdür. (Yön. Md.15)
III. 3. Eğiticilik Yapabilecekler
Kooperatif yönetici ve denetçilerine yönelik eğitim verebileceklerin üniversitelerin hukuk, siyasal ve iktisadi ve idari bilimler fakültelerinde doktora düzeyinde eğitimini tamamlamış olması yahut kooperatifçilik konularında yüksek lisans veya doktora eğitimini tamamlamış olması veya Bakanlıkta müfettiş veya Genel Müdürlükte şube müdürü, uzman, daire başkanı ve daha üst görevlerde en az 5 yıl çalışmış olması yahut da kooperatif üst kuruluşlarında, denetimle görevli personel, temsile yetkili müdür ve daha üst görevlerde en az 8 yıl iş akdi ile çalışmış olması gerekmektedir. (Yön. Md. 16/1/a,b,c,ç)
III. 4. Katılım Belgesi ve Yenilenmesi
Eğitim Sağlayıcı tarafından eğitimi tamamlayanlara geçerlilik süresi 8 yıl olan kooperatifçilik eğitimi katılım belgesi verilecek, gerçeğe aykırı olarak bilgi verildiği, sahte belge kullanıldığı veya katılım belgesi alma koşullarının yitirildiğinin tespit edilmesi durumunda kooperatifçilik eğitimi katılım belgesi Bakanlıkça derhal iptal edilecektir.
Katılım belgesi süresinin sonunda kooperatiflerde üye olarak görev yapmak isteyenlerin 9 ay içerisinde Bakanlık tarafından belirlenecek konularda 10 saatten az olmamak üzere yenileme eğitimi alarak katılım belgelerini yenilemeleri şart olup, yenileme eğitimi sonucunda alınan katılım belgelerinin süresi de 8 yıl olacaktır. (Yön. Md.11)
Kooperatifçilik eğitimi alması zorunlu üyelerin süresi içinde eğitim alıp almadıklarının denetimi il müdürlüklerince6 yapılacak ve eğitim şartını sağlamayan üyelere gerekli uyarılar yazılı olarak yapılacaktır.
IV – Sonuç
1163 sayılı Kooperatifler Kanunu’nda 21/10/2021 tarih ve 7339 sayılı yasayla yapılan değişiklik ve bu Yasa kapsamında 14/01/2022 tarihinde yayımlanan “Kooperatifçilik Eğitimi Yönetmeliği” hükümleriyle çalışma konusu, ortak sayısı ve ciro gibi kıstaslara göre belirlenen kooperatiflerin yönetim ve denetim kurulu üyeleri ile yedeklerinin, seçilmelerini takiben en geç dokuz ay içinde Ticaret Bakanlığı veya bu Bakanlıkça yetkilendirilecek eğitim sağlayıcı tarafından verilecek eğitimi tamamlayacaklardır.
Söz konusu eğitimi tamamlayan yönetici ve denetçilere geçerlilik süresi 8 yıl olan kooperatifçilik eğitimi katılım belgesi verilecek; eğitim şartını sağlamayan üyelere il müdürlükleri tarafından gerekli uyarılar yazılı olarak yapılacaktır.
Kaynakça
1-T.C.Yasalar (1163 sayılı Kooperatifler Kanunu, 7339 sayılı Kooperatifler Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun)
2-Kooperatifçilik Eğitimi Yönetmeliği (14/01/2022 tarih ve 31719 sayılı Resmi Gazete)
3-Küçük Ve Orta Büyüklükteki İşletmelerin Tanımı, Nitelikleri Ve Sınıflandırılması Hakkında Yönetmelik (18/11/2005 tarih ve 25997 sayılı Resmi Gazete)
1) Tarım satış kooperatif ve birliklerinin eğitimi kapsamına, bu kooperatif ve üst kuruluşlarının sadece yönetim kurulu asıl ve yedek üyeleri dahildir.
2) Küçük Ve Orta Büyüklükteki İşletmelerin Tanımı, Nitelikleri Ve Sınıflandırılması Hakkında Yönetmeliğe göre net satış hasılatı, bir işletmenin brüt satışlarından satış iskontoları ve iadeleri ile diğer indirimlerin düşülmesi sonucu bulunan tutarı ifade etmektedir.
3) Kooperatifçilik E-Sertifika Programı, “Türkiye Kooperatifçilik Stratejisi ve Eylem Planı” kapsamında hazırlanan ve Anadolu Üniversitesi Açık öğretim Fakültesi tarafından uygulanan uzaktan eğitim programıdır.
4) İlgili Bakanlık; 1163 sayılı Kooperatifler Kanunu kapsamındaki tarımsal amaçlı kooperatifler ve üst kuruluşları için Tarım ve Orman Bakanlığını, yapı kooperatifleri ve üst kuruluşları için Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığını ve diğer kooperatifler ve üst kuruluşlar için Ticaret Bakanlığını ifade eder.
5) Eğitim sağlayıcı, Ticaret Bakanlığı ile yapılacak protokol çerçevesinde eğitim vermeye yetkili üniversiteleri, kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarını ve kooperatif üst kuruluşlarını ifade eder.
6) Tarımsal amaçlı kooperatifler ve üst kuruluşları için Tarım ve Orman İl Müdürlüğü; yapı kooperatifleri ve üst kuruluşları için Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği İl Müdürlüğü; diğer kooperatifler ve üst kuruluşları için Ticaret İl Müdürlüğü
Kaynak: Karınca mayıs/2022-1025 sayı
