Kooperatifin Belgelerini
İncelemeye Kimler, Ne Kadar Yetkilidir?
Kooperatifin ticari defterleri ve haberleşme ile ilgili hususların tetkiki,
ortaklar için genel kurulun açık bir müsaadesi veya yönetim kurulunun kararı
ile mümkündür. İncelenmesine müsaade edilen defter ve vesikalardan
öğrenilecek sırlar hariç olmak üzere, hiçbir ortak kooperatifin iş sırlarını
öğrenmeye yetkili değildir. Her ortak ne suretle olursa olsun öğrenmiş
olduğu kooperatife ait iş sırlarını, sonradan ortaklık hakkını kaybetmiş olsa
dahi daima gizli tutmak zorundadır. Bu mecburiyete uymayan ortak meydana
gelecek zararlardan kooperatife karşı sorumlu olduğu gibi kooperatifin
şikâyeti üzerine herhangi bir zarar umulmasa dahi bir yıla kadar hapis veya
adlî para cezası ile cezalandırılır.
Kooperatiflerde ve üst kuruluşlarında görevli bulunanlar bu kuruluşlara ait
mal, para ve para hükmündeki kâğıtları ve gizli de olsa bunlarla ilgili defter ve
belgeleri istenildiğinde müfettişlere, kooperatif kontrolörlerine, denetimle
görevlendirilen personele ve kredi kuruluşlarının denetim görevlilerine
göstermek, saymasına ve incelemesine yardımda bulunmak, istenilen bilgileri
gerçeğe uygun ve eksiksiz olarak vermek ve doğru beyanda bulunmakla
yükümlüdürler.
Bakanlıkça hazırlanan örnek anasözleşmelerde belirtildiği üzere denetçilerin,
en az üç ayda bir defa kooperatif yönetim kurulunca defterlerin tutulup
tutulmadığını ve tutulan defterlerin mevzuata uygun şekilde tutulup
tutulmadığını incelemeleri gerekmektedir. Bu itibarla denetçiler özellikle,
söz konusu defterlerin kanuni süreleri içerisinde ve tek düzen muhasebe
usulüne uygun şekilde tutulup tutulmadığını, açılış ve kapanış tasdiklerinin
yapılıp yapılmadığını incelerler.